01-06-2019
De start van Stichting Adviescentrum Metaal (voorheem ‘Stichting Metaal en Milieu’) viel 25 jaar geleden samen met het begin van de modernisering van de milieuwetgeving. Na de Hinderwet, daterend van de 19e eeuw, kwam de Wet milieubeheer in 1993 en de Wabo in 2010. In 2021 zullen alle regels voor de fysieke leefomgeving over gaan in de Omgevingswet; het sluitstuk van de modernisering van het omgevingsrecht. Stichting Adviescentrum Metaal legt in dit artikel de ontwikkelingen naast haar eigen 25-jarig bestaan.
Hinderwet: reageren op milieuklachten, achterstand in vergunningen
Napoleon legde de basis voor de Nederlandse Hinderwet uit 1875 die regels stelde voor gevaar, schade of hinder door bedrijfsactiviteiten. Om bewoners te beschermen tegen brandgevaar, geluidhinder en geuroverlast is een bepaalde ruimtelijke scheiding nodig en worden voorschriften gesteld. Deze wet heeft meer dan honderd jaar goed gefunctioneerd. Hierbij zag de Hinderwet toe op de verplichtingen, maar beschermde ook de rechten van metaalbedrijven. Denk bijvoorbeeld aan geluidruimte.
Ook worden in de jaren ’80 de grote achterstanden in vergunningverlening weggewerkt en komt er structureel toezicht op de naleving door bedrijven. Voor kleine bedrijven worden algemene regels gesteld en verdwijnt de vergunningplicht, maar niet voor de metaalsector.
Wet milieubeheer: Milieumanagement van bedrijven wordt volwassen
Midden jaren ’80 brengt de Rijksoverheid de eerste milieubeleidsplannen uit. ‘Milieu’ wordt vanaf dat moment breder gezien. De Hinderwet is vervolgens in 1993 vervangen door de ‘Wet milieubeheer’ (Wm). Voor het eerst werden regels gesteld voor verwijdering van afvalstoffen en tegen de verspilling van energie en grondstoffen.
De Rijksoverheid zet in de jaren ‘90 naast wetgeving ook andere sporen in voor het bereiken van de landelijke milieudoelen. Met brancheorganisaties, ook in de metaalsector, worden convenanten afgesloten met afspraken over het aandeel van de branche in bijvoorbeeld:
- het terugdringen van luchtverontreiniging;
- gebruik van oplosmiddelen en koelmiddelen.
Actieve milieuzorg binnen bedrijven, volgens ISO 14001, wordt gepromoot. Dit levert echter voor de bedrijven nog niet de beloning op in de vorm van flexibele vergunningen, minder administratieve lasten en een verminderde overheidsbemoeienis. Maar de regelgeving, de vergunningverlening en -handhaving en het milieumanagement binnen bedrijven worden in deze periode echter wel volwassen en de bedrijven boeken veel milieuwinst.
De ‘Stichting Metaal en Milieu’ kan in deze periode veel bedrijven bijstaan in het opbouwen van kennis, het begeleiden van trajecten voor vergunningen en het kiezen van goede technische oplossingen. Het is voor bedrijven steeds moeilijker overzicht te houden. De verbreding en verdieping van de milieuregels, mede vanuit de Europa, leggen in de jaren na 2000 steeds meer administratieve taken bij de overheid en het bedrijfsleven. In Nederland komt de ruimte voor bedrijven steeds meer onder druk te staan door de oprukkende woningbouw en strengere milieunormen. De complexiteit van de regelgeving maakt een optimale oplossing en een efficiënt proces steeds moeilijker bereikbaar voor zowel de initiatienemers als het openbaar bestuur. Van de adviseurs van de Stichting vraagt dit steeds meer goede procesbegeleiding en vooroverleg met alle betrokken partijen.
Activiteitenbesluit en Wabo: één vergunning bij één overheidsloket. Is het nu duidelijk?
In 2010 zijn de vergunningplicht voor milieu, bouwen en andere ruimtelijke en lokale regels samengebracht in één wet, met één vergunningprocedure en één digitaal loket. Het doel is het verbeteren van overzicht voor burgers en bedrijven en de samenhang, zonder tegenstrijdige regels, en vlotte afwikkeling van vergunningen. Voor de professionele gebruiker is het even wennen, maar de hulpmiddelen werken en het proces wordt inderdaad efficiënter. De milieuvergunningplicht voor de metaalbedrijven is met de uitbreiding van het Activiteitenbesluit inmiddels voor 90% vervallen. Dat scheelt enorme administratieve lasten.
De organisatorische uitdaging bij ruimtelijke projecten en vergunningen blijft. Hoe worden knelpunten vooraf afgestemd en opgelost? Hoe worden de vele aspecten van een ruimtelijk project door de evenzovele specialisten samenhangend beoordeeld? De uitdaging voor de metaalbedrijven is om inzicht te hebben in de naleving van de regels en van de toepassing van compliance. Dit is een van de belangrijke opgaven in de begeleiding van bouw- en uitbreidingsplannen bij bedrijven door de adviseurs van de Stichting, waarbij MIDAS wordt ontwikkeld als hulpmiddel.
Omgevingswet in 2021
De Omgevingswet bundelt alle regels voor de fysieke omgeving en vormt daarmee voorlopig het sluitstuk van de modernisering van het omgevingsrecht. Alle relevante regels en normen op een locatie staan straks bij elkaar in een digitaal, geografisch systeem. Dat maakt het in elk geval makkelijk vindbaar. Welke normen er precies voor een bedrijf gelden en met welke ontwikkelingen een bedrijf in de omgeving te maken krijgt, zal meer lokaal worden bepaald. De verplichte omgevingsvisie van de gemeente legt daarvoor de basis. De gemeente kan in het omgevingsplan, de opvolger van het bestemmingsplan, milieunormen toespitsen op de lokale situatie. Tegelijkertijd krijgt de gemeente de verplichting om de omgevingsvisie en het omgevingsplan in samenspraak met de verschillende belanghebbenden vast te stellen (participatie).
Voor bedrijven geeft deze nieuwe omgevingsvisie duidelijkheid over de beschikbare milieuruimte en dus de economische groei. Bedrijven zijn als belanghebbenden betrokken bij deze visieontwikkeling en er kan dus meer dan voorheen invloed uitgeoefend worden. Het wordt dan belangrijk om als metaalbedrijf de eigen toekomstvisie te vertalen naar milieuruimte en dit actief over te brengen op de gemeente. Zo wordt dit in de gemeentelijke omgevingsvisie opgenomen. Door een proactieve rol te kiezen, word je niet meer plotseling geconfronteerd met oprukkende woningbouw of een andere bedreigende ontwikkeling. Die kan er nog steeds komen, maar met het belang van het bedrijf is in de omgevingsvisie dan in elk geval rekening gehouden.
De Stichting ziet het als belangrijke opdracht om deze nieuwe proactieve rol van bedrijven in de naleving van alle regels en het opkomen voor de eigen belangen de faciliteren en te begeleiden.
Wilt u meer weten over de huidige milieuwetgeving en de naderende Omgevingswet voor uw metaalonderneming? Neem dan contact op met een van onze adviseurs.